Vocht en kelders
De kelder, het souterrain.
De kelder in historisch perspectief. Kelders die men vroeger bouwde van gemetselde stenen werden nooit onder het grondwaterpeil gebouwd. Dit om de eenvoudige reden dat men deze kelders niet voldoende waterdicht kon uitvoeren. In principe kunnen deze kelders niet lekken. Dit is uiteraard slechts ten dele waar. In de loop van de jaren kan het grondwaterpeil veranderd zijn, waardoor er toch sprake van een lekkage is. Deze leksporen zijn te herkennen aan een typische donkere roestbruine kleur. Deze kleur ontstaat door het meegevoerde zand. Soms zijn er donkere (bijna zwarte) sporen zichtbaar. Dit wordt veroorzaakt door een lekke riool.
Stortregen
Met de huidige verandering van het klimaat en het toenemen van stortregens zien we steeds vaker dat er water over de rand van de kelder naar binnendringt. Dit kan zich manifesteren als duidelijke sporen van vocht of het dringt in de muur en de muur vertoond natte plekken.
Gebruik
Tegenwoordig worden de kelders, die van oorsprong meestal bedoeld waren om spullen op te bergen, vaak als leefruimtes gebruikt. Houdt er rekening mee dat dit, in principe oneigenlijk gebruik is. En voor problemen met vocht en ventilatie kunnen zorgen.
Aandachtspunten die van toepassing zijn als je een kelder in gebruik neemt als leefruimte.
Controleer vooraf of de kelder voldoende waterdicht is. Herstel eventuele lekkages en controleer of er voldoende daglicht in iedere ruimte is. Gebruik je een kelder als slaapruimte of werkplek dan is daglicht erg prettig. In een badkamer of een toilet hoeft er geen daglicht te zijn.
De hoogte van een kelder is vaak een probleem. Je kunt een kelder uitdiepen. Houdt er rekening mee, dat dit een erg kostbare zaak kan zijn. En dat het niet altijd zonder enig risico is. Je bent aan het werk in de constructie van de woning en er is een kans op hoog grondwater, met alle problemen van dien.
Denk ook goed na wat je doet met leidingen aan het plafond. Denk vooraf na over een verlichtingsplan. Kunnen er lampen aan het plafond. Hoe kom je er met het stroom? et cetera
Riolering
Stel je gaat een badkamer, een toilet of een keuken plaatsen in de kelder. Hoe ga je om met het water. De riolering ligt vaak hoger dan de kelder diep is. Plaats dan een pomp. Laat je dan goed vooraf informeren naar alle mogelijkheden en vergeet vooral niet te vragen naar levensduur, garanties en onderhoud..
Isoleer de kelder
Voorzien alle wanden van een isolerende laag. Maak gebruik van bijvoorbeeld steenwol, als geluidsdemping, voor de tussenwanden en eventueel de vloeren. Gebruik een aluminium folie product voor de buitenwanden. Pas ook onder de vloer een isolerende folie toe. Het goed isoleren van de buitenwanden en van de vloer kan veel problemen met vocht voorkomen.
Denk altijd vooraf na over mogelijke aanpassingen die je in de toekomst zult moeten doen. Dit kunnen aanpassingen in het leidingwerk zijn, maar ook aanpassingen die betrekking hebben op de toegankelijkheid van de kelder als je ouder wordt.
Ventilatie
Misschien is dit wel het belangrijkste aandachtspunt. Maak je van een kelder een leefruimte dan MOET deze ruimte goed en doordacht geventileerd worden. Er geldt een minimale eis van 0,9 x het oppervlakte. De uitkomst hiervan is de hoeveelheid lucht die er per seconde naar binnen moet en de hoeveelheid lucht die er uit moet. Heel belangrijk is het dat de lucht diagonaal door een ruimte kan stromen. De lucht die aan de ene zijde hoog binnenkomt, moet er aan de overzijde laag uit, of andersom. Dit kun je realiseren door roosters (of een mechanische toevoer) in het raam en een supletie- (ventilatie) spleet van minimaal 35 mm onder een overstaande deur. Houdt de deur gesloten. Let er goed op dat de roosters nooit dichtgezet worden en dat de ruimtes 24 uur per dag geventileerd worden.
Noot:
Als er een badkamer, toilet of keuken geplaatst worden dan gelden er zwaardere ventilatie-eisen. Voor een badkamer komt er 14 l/s bij, voor het toilet 7 l/s en de keuken 21 l/s.
Vocht in de kelder
Voordat je de functie van een kelder verandert is het verstandig om overleg met een specialist te hebben. Dit kan een architect, maar ook een bouwkundige zijn. Informeer vooraf goed naar zijn of haar ervaring met vocht en met kelders. Deze specialist kan je helpen bij het maken van de keuzes die betrekking hebben op de inrichting, het gebruik, installaties en vooral met betrekking tot vocht.
Waterinfiltratie
Soms is er sprake van vocht in de kelder als gevolg van een te hoge grondwaterstand door bijvoorbeeld overvloedige regen of een verhoogde druk van het grondwater. Als de kelder aan de buitenkant onvoldoende beschermd is, komt het water gewoon binnen door de wanden of de vloer. Er kunnen dan plassen water op de vloer ontstaan. Lekkages zijn altijd te herkennen aan de kleur van het water. Bij lekkages is de kleur van het water bruin tot bijna zwart. Lekkages kunnen voorkomen worden door de kelder goed waterdicht te maken. Doe dit bij voorkeur van buitenaf. Doe het niet met folies of bitumen (bitumen hecht zeer slecht op steen). Hierdoor kan er water capillair naar boven en uiteindelijk naar binnen trekken. Kies altijd een goede, speciaal voor dit doel ontwikkelde waterkerende pasta. Je kunt ook de wanden van binnenuit laten injecteren. Dit is kostbaar en niet altijd even efficiënt. Vraag altijd vooraf om een garantie op waterdichtheid van tenminste 10 jaar.
Infiltratie en condensatie
Een andere methode om de kelder waterdicht te maken is het aanbrengen van een waterdichte cementlaag op wanden en vloeren, een zogeheten bekuiping. Het is verstandig om dit op een isolerende laag aan te brengen om vochtproblemen door condensatie, als gevolg van een koudebrug, te voorkomen.
Samenvatting
Een kelder is meestal niet primair bedoeld als leefruimte. Een kelder ombouwen tot een leefruimte kan, maar houdt rekening met voldoende daglichttoetreding. Goede ventilatie van belang en zorg er altijd voor dat ALLE buitenwanden en vloeren (ook onder de tussenwanden) geïsoleerd uitgevoerd worden. Er blijft altijd een kans dat een oude kelder vochtig blijft!